ZeeuwZe in Zuid-Afrika
Kort na de oorlog zag de Middelburgse Ria Zuidam het levenslicht. Zij groeide in de Zeeuwse Hoofdstad op tot vrijgevochten vrouw. Op haar 21e emigreerde ze naar Zuid Afrika, met als enige doel: AVONTUUR.
En wat is er veel gebeurd in die 44 jaar in Zuid-Afrika. Er moet wel een heel bijzondere vrouw schuil gaan achter deze dappere keuze om de veiligheid van een hecht gezin in een 1ewereld land op te geven voor een land waar verdeeldheid, apartheid, oorlogen en politieke omwentelingen de realiteit waren. Hoe is het om als Zeeuws meisje in een totaal andere wereld te belanden en na 44 jaar terug te kijken op een leven als Zeeuws-Afrikaanse?
Waar precies woon je in Zuid-Afrika?
Ik woon in Mbombela, dat heette vroeger Nelspruit en is de hoofdstad van Mpumalanga. Het ligt in het Oosten van Zuid-Afrika, 60 km van het Krugerpark, 100 km van de grens met Mozambique en Swaziland.
Hoe ziet je gezinsleven er uit?
Ik ben al ruim 10 jaar vrijgezel. Ik was getrouwd tot mijn man na 32 huwelijk overleed, hij werd in december 2005 vermoord. Wij hadden geen biologische kinderen. Maar twee kinderen hebben mij tot mama en oma gekozen, waardoor ik moeder werd van twee dochters en een schoonzoon en drie kleinkinderen van 11, 9 en 8 jaar.
Wat doe je nu allemaal in het dagelijks leven?
Ik ben altijd zakenvrouw geweest, maar ben eigenlijk al uitgetreden. Ik beheer alleen nog de verhuur van mijn gebouwen en doe vrijwilligerswerk.
Wat heeft je doen besluiten om naar Zuid Afrika te emigreren?
Uit nieuwsgierigheid naar dat land en eigenlijk “onbedoeld,” want m’n oorspronkelijke plan was om voor 1 jaar naar Zuid-Afrika te gaan om daar eens rond te reizen, vakantie te houden een beetje te werken zodat ik mezelf kon onderhouden.
Toen ik in 1970 een verzoek deed voor n werk-permit op de ZA ambassade in Den Haag, werd me gevraagd waarom ik niet emigreerde , dan betaalde de ZA regering m’n vliegkaartje en kon ik 1 kub bagage gratis per schip laten versturen.
Op mijn vraag wat de “catch” was, werd me verteld dat ik enige tijd terug kon gaan, maar dan m’n terug vlucht zelf moest betalen. Toen ik thuis kwam en aankondigde dat ik naar Zuid-Afrika ging emigreren, werd dat met scepticisme door m’n ouders ontvangen.
Zo liet ik dus mijn ouders, een zus en twee broers en een hele grote familie van ooms en tantes, neven en nichten achter in Nederland. Met opwinding stapte ik op het vliegtuig met angst dat het neer zou storten en ik Zuid-Afrika nooit zou zien.
De omschakeling naar het leven in Zuid-Afrika ging eigenlijk heel makkelijk. Ik werd opgevangen door familie in Pretoria die 3 jaar eerder naar Zuid-Afrika was geëmigreerd. Ik ben twee maanden bij hen geweest en heb toen mijn eigen flat gehuurd.
Het Zuid-Afrikaans is voor een Nederlander niet moeilijk om aan te leren, hoewel in het begin het lezen makkelijker is dan de gesproken taal, omdat de uitspraak nogal anders is dan in het Nederlands. Maar voor een Zeeuwse was het niet al te moeilijk, omdat de ee klank van het Zeeuwse dialect hetzelfde is.
Na drie maanden vakantie houden ben ik gaan werken in het Nederlandse Boekencentrum in Pretoria, waar ik veel contact had met Nederlanders. Het Engels spreken ging me wat moelijker af. Na drie jaar in Pretoria stond ik op het punt om het Nederlandse Boekencentrum te kopen, maar ontmoette toen mijn man die woonde en werkte in Kaapstad, wat 1800 km verder lag. Ik heb toen een andere koper gezocht voor de boekenwinkel en ben naar Kaapstad verhuisd en daar getrouwd!
In 32 jaar huwelijk heb ik veel van Zuid-Afrika en omliggende landen gezien. Twee jaar hebben we in oorlogstijd gewoond in Mozambique en 3 jaar in Swaziland.
Ook heb ik veel geleerd van andere culturen en heel grote armoede gezien. Ik ben heel dankbaar voor het feit dat ik in een 1e wereldland geboren ben, in een hechte familie en voor m’n geboorte al zoveel meer kansen meekreeg dan een baby in Mozambique.
Zowel persoonlijk en politiek hebben we moeilijke en spannende tijden meegemaakt. We balanceerden in 1992-1994 op het mespunt van chaos en burger oorlog. Gelukkig werd het geen bloedbad en zijn we nu al 20 jaar een democratie, weliswaar met veel gebreken. We ervaren nu in Zuid-Afrika weer woelige tijden. Na de euforie van 1994 is er veel scheef gegaan en beleven we nu corruptie en vermorsing van belasting betalers geld op grote schaal. Er zal heel gauw iets moeten veranderen in de ANC ( party aan bewind met grote meerderheid) anders loopt het nog fout.
Wat vind je het mooiste aan Zuid-Afrika?
Het mooiste van Zuid-Afrika is het prachtige natuurschoon, de weidsheid en levensruimte. Het heerlijke vaste klimaat met bijna altijd zon. Ik ben echt een buitenmens en in dit land is er zo’n verscheidenheid aan culturen dat het eigenlijk vele landen in één land zijn. Ik heb dan ook geen dag spijt gehad van deze onbedoelde emigratie en heb me vanaf de eerste dag thuis gevoeld.
Wat is het verschil in de positie van vrouwen in Zuid Afrika en Nederland?
Er is niet zoveel verschil eigenlijk, vroeger wel overigens!
De blanke vrouwen in Zuid-Afrika waren wel heel huishoudelijk en onderdanig en dociele.
Trouwen en een gezin was hun grootste droom. Politiek en kranten werden eigenlijk niet door vrouwen gelezen, en de man nam alle besluiten. Niet zo erg veel verschil met de toestand in Zeeland in 1970, waarschijnlijk was ik altijd ietwat van een buitenbeentje!
In latere jaren kwam ik meer in aanraking met het “zwarte deel “ van Afrika en zag ik het leven van een andere kant. Met vrijwilligerswerk heb ik ervaren hoe moeilijk je bruggen bouwt als je elkaars taal niet verstaat en je van beide kanten communiceert in je 2de taal.
Kun je Zeeuwse invloeden terug zien in Zuid- Afrika?
De Nederlandse/Zeeuwse invloeden waren in de jaren 1970 nog goed te zien, veel plaats en straat namen, zoals: Middelburg, Ermelo en Utrecht. Nu verdwijnt alles en wordt in musea opgeborgen of verdwijnt helemaal.
De geschiedenis wordt herschreven en nu hebben we namen die voor een Europese tong soms heel moeilijk zijn om uit te spreken.
Na 45 jaar in Zuid-Afrika voel ik me denk ik meer Zuid-Afrikaans dan Zeeuws. Ik merk dat als ik bij m’n familie “kuier” (ik heb daar nog steeds regelmatig contact mee, door e-mail en bezoek over en weer).
Ik ben in een richting ontwikkeld, en mijn familie in n andere richting. Ben het Zeeuws en Nederlands nog niet verleerd, al gooi ik er waarschijnlijk vaak een Afrikaans word door. Maar ik denk wel in het Afrikaans of Engels!
Ik zie mezelf als een gelukkige persoon die uit veel culturen het beste heeft genomen en dat maakt mij dan zeker n Zuid-Afrikaanse-Zeeuwse!
Heb je tips voor mensen die overwegen naar Zuid-Afrika te emigreren?
Gezien de politieke situatie zou ik daar heel goed over denken!!
Wij wonen aan de zuidpunt van Zuid-Afrika, de laatste vesting (en restant) van een 1e wereld economie, geen ander Afrikaans land heeft dat nog!
Voor jongere mensen zou ik zeggen, alleen als je ondernemend en financieel onafhankelijk bent en je eigen zaak kunt beginnen! Mogelijkheden daarvoor zijn er nog steeds genoeg.
Voor wat oudere mensen: koop een vakantie huis in Zuid-Afrika en maak gebruik van ons fantastische klimaat en prachtige natuur en levensruimte, en ontvlucht zo de koude winters in Nederland. De sterke Euro en de zwakke Zuid-Afrikaanse rand maakt het voor de Europees spot goedkoop om hier te wonen.
En als je dan toch emigreert? Pas jezelf aan in het land wat je gekozen hebt, leer de taal (talen) en cultuur van je nieuwe omgeving en respecteer de andere gewoonten en denkwijze van je nieuwe landgenoten!