Getraumatiseerd door religie?

Ballast
In mijn laatste blog (link) vertelde ik over de schatten die ik met mij meedraag van het gereformeerde eiland waar ik opgroeide. Naast deze door mij gekoesterde schatten nam ik helaas ook dingen mee waar ik niets aan heb of sterker nog: die mij belemmeren in mijn dagelijks functioneren. Deze keer wil ik wat meer vertellen over de ballast die ik niet zomaar van me af kan schudden.
Het loslaten van religie is namelijk niet hetzelfde is als een jas die je eenvoudig uittrekt en achter je laat. Voor sommige mensen is dat misschien wel zo, maar niet voor mensen zoals ik, voor wie religie het allerbelangrijkste was in het leven. Hoe ik naar de wereld had leren kijken, door mijn religieuze bril, was voor mij ook precies hoe de wereld was. Datzelfde gold voor hoe ik naar mezelf en anderen keek. Mijn wereldbeeld en identiteit werden bepaald door mijn religieuze bril, waarvan ik mij niet eens bewust was dat ik die droeg.

Blauwdruk
Ja, ik wist natuurlijk wel dat ik gelovig was, maar ik had er geen flauw idee van hoe diep dit geloof in mijn poriën zat en hoe het mijn blauwdruk was geworden, waarvan de herinneringen diep opgeslagen lagen in mijn lichaam.
Omdat ik geleerd heb dat ik Jezus Christus als verlosser nodig had, leerde ik ook waarom dat was. Ik zou in en inslecht zijn, uit op elk kwaad, al zondig toen ik geboren was en niet in staat tot enig goeds. Zelfs mijn allerbeste daden zouden nog met zonde bevlekt zijn. Naast alle zonden en schuld waar ik mij bewust van was (en mijn schuldbesef was zeer groot), waren er ook nog de zonden die ik onbewust deed. Kortom, er deugde niets aan mij en ik moest afgericht worden, wilde er nog iets van mij terecht komen.
Daarom leerde ik dat ik mijn gedachten en mijn gevoelens niet serieus mocht nemen en zelfs moest negeren. Dat zou me alleen maar van ‘de waarheid’ af kunnen leiden. En ‘de waarheid’ was wat ik elke zondag in de kerk hoorde, wat ik in de bijbel las en wat de gezagsdragers uit mijn omgeving mij dagelijks vertelden. Ik leerde dus niet naar mezelf te luisteren, maar naar anderen. Ik leerde mezelf te wantrouwen en ‘de Ander’ te vertrouwen. Ik leerde niet HOE ik moest denken, maar WAT. Ik leerde te volgen, in plaats van zelf mijn weg te kiezen.

Bewust
“Daar kan je dan toch gewoon mee stoppen?”
Was het maar zo eenvoudig. Er is bijvoorbeeld een verschil tussen wat ik inmiddels met mijn verstand vind (ik ben WEL goed genoeg) en wat ik gevoelsmatig ervaar (‘de Ander’ zal mij veroordelen’). Nog steeds. Ondanks dat ik al ruim tien jaar niet religieus meer ben en mezelf toestemming gegeven heb om voluit te leven en mezelf te zijn, ervaar ik mijn gereformeerde blauwdruk als zeer belemmerend. Ik moet elke dag hard werken, onzichtbaar aan de buitenkant, om tegenover al die aanklagende gedachten als een soort antigif mijn helpende gedachten te zetten. Ik moet (en wil!) hoogbewust leven, want anders raak ik (onbewust) depressief.
Ik ben helaas niet de enige die deze klachten heeft. Ondanks dat er vele ex-gelovigen zijn die nergens last van hebben, is er ook een groep die jarenlang met (soms zeer ernstige) lichamelijke en/of psychische klachten kampt. Deze mensen lijden aan het Religieus Trauma Syndroom (RTS).
Naarmate de religie strenger was en meer angst aanleerde voor de buitenwereld, is de kans op klachten groter. Een hogere kans op klachten hebben ook degenen die gewetensvol, integer en (hoog)gevoelig zijn, omdat het bij hen veel meer tot in hun diepste kern is gaan zitten.
Belang
Ik vertel dit niet, omdat ik lelijk wil praten over religie of over christenen. Ik heb daar geen enkele reden toe. Religie kan veel goeds bieden en is voor veel mensen een grote steun en een bron van inspiratie, vriendschap en liefde. Daar wil ik dan ook niks aan afdoen. Ik wil alleen laten weten dat er ook mensen zijn die dagelijks (meestal in stilte) lijden door de impact van de hun aangeleerde religie. Het is mijn missie om hier meer bekendheid aan te geven. Mijn grote wens is dat de gezaghebbers van kerken zich hier serieus over gaan buigen en, luisterend naar de slachtoffers, plannen maken waarmee nieuwe slachtoffers in de toekomst voorkomen kunnen worden.

Noot: Voor meer informatie over Religieus Trauma Syndroom kan je mijn website dogmavrij (link) bezoeken, waar dit onderwerp uitvoerig besproken wordt en waar vele citaten te lezen zijn van slachtoffers!